تنظیمات بایوس- بوق های بایوس ؟

عموما نصب و پیکربندی دستگاهها بر روی یک PC کار مشکلی است،در طول نصب کاربر با مسئله جدیدی روبرو است،این که باید پورت I/O وکانال DMA را انتخاب کند.در گذشته کاربران مجبور بودند که جامپرها و سوئیچ های بر روی کارت را برای کنترل تنظیمات تغییر دهند،که لازمه این کار شناخت منابع استفاده شده بر روی سیستم است،سپس تنظیم کردن منابعی که با دستگاههای موجود بر روی سیستم تضاد و ناسازگاری نداشته باشند.تکنولوژی pnp برای جلوگیری از این مشکلات و فراهم ساختن توانائیهایی برای کاربران در توسعه PCهای آنان می باشد. با استفاده از این تکنولوژی کاربران کارت مورد نظر را در سیستم جا می زنند و سیستم به طور اتوماتیک بهترین پیکربندی را انجام می دهد.
pnp از سه جزء مهم تشکیل شده است :
Plug-and-Play BIOS
سیستم توسعه یافته پیکربندی داده ها(ESCD ) 

سیستم عامل Plug-and-Play
بایوس pnp شروع به پیکربندی کارت pnp در طول پردازش راه اندازی سیستم می کند.اگر کارت قبلا نصب شده باشد بایوس اطلاعات را از ESCD می خواند وکارت را مقدار دهی اولیه می کند و سیستم را راه اندازی می کند. در طول نصب یک کارت pnp جدید،بایوس برای تعیین اینکه کدام منابع استفاده نشده اند و برای اضافه کردن کارت لازم هستند به ESCD مراجعه می نماید. اگر بایوس بتواند منابع لازم را پیدا کند،کارت را پیکربندی می کند و در غیر این صورت روالهای Plug-and-Play
در سیستم عامل کار پیکربندی را کامل می کنند. در طول روال پیکربندی رجیسترهای Flash BIOS بر روی کارت و همچنین ESCD توسط داده های جدید پیکربندی به روز رسانی می شوند




تنظیمات بایوس 
ساختار بایوس شما ممکن است با ساختار بایوس ما فرق کند. با وجود این‏، آنچه در زیر می‏آید به محتویات یک بایوس جدید اشاره دارد. ما براساس گروه‏بندیهای مختلف بایوس خودمان‏، امکانات مختلف را شرح داده‏ایم‏. (بایوس ما ساخت شرکت اینتل است‏.) صفحه اصلی‏. در این صفحه مقدماتی‏، عکسی از ساختمان سیستم خواهید دید: نگارش بایوس‏، نوع و سرعت پردازنده‏، گذرگاه (bus) سیستم و سرعت حافظه‏، مقدار حافظه نهانگاهی (cache)، و مقدار کل حافظه‏. واضح است که این اعداد را نمی‏توانید تغییر بدهید مگر این که به طور فیزیکی کامپیوتر خود را تغییر بدهید.‏ 
تنها تنظیمهایی که در صفحه اصلی می‏توانید تغییر بدهید عبارتند از زبان‏، تاریخ، و ساعت‏. از کلیدهای Up و Down برای رسیدن به کادر مورد نظر خود بهره بگیرید، و اگر لازم باشد داده‏های جدیدی را وارد کنید کلید Enter را بزنید. با آن که می‏توانید تاریخ و ساعت سیستم را در بایوس تغییر بدهید، می‏توانید این کار را به آسانی از طریق ویندوز نیز انجام بدهید.‏ 

۱. پیکربندی وسایل جانبی .(Peripheral Configuration) از این بخش برای فعال یا غیرفعال‏کردن درگاههای سریال و موازی‏، و همچنین تغییردادن تنظیمهای ویژه بهره بگیرید. به عنوان مثال‏، IRQ برای گزینه Serial Port A در بایوس ما روی IRQ4 میزان شده است‏. در سیستمهای داس‏، چهار درگاه ارتباطی سریال پشتیبانی شده است‏: 
COM1، COM2، COM3، .COM4 فقط دو IRQ، یعنی IRQ3 و IRQ4 برای آن چهار درگاه به منظور فعال‏کردن ارتباط بین وسایل مختلف و پردازنده قابل دستیابی است‏. وقتی یک وسیله جانبی جدید اضافه می‏کنید، ممکن است مجبور شوید که مشخص کنید کدام IRQ را می‏تواند به کار بگیرد. فناوری Plug-and-Play معمولاً به طور خودکار این تنظیمها را میزان می‏کند، اما اگر مسئله‏ای به وجود بیاید، حال می‏دانید که به کجای بایوس نگاه کنید.‏ 

۲. پیکربندی دیسکرانها .(Drive Configuration) اگر یک دیسک سخت جدید نصب کنید ممکن است لازم باشد که اینجا را بررسی کنید تا اطمینان یابید که تنظیمهای جدید مورد توجه قرار گرفته‏اند. به عنوان مثال‏، در بایوس ما، چند گزینه تنظیم‏کردنی برای پیکربندی ATA/IDE وجود دارد.‏ ATA یک مشخصه دیسک سخت است که در آن کنترل‏کننده داده‏ها - تراشه‏ای برای ارتباط با وسایل جانبی - بر روی دیسک سخت قرار دارد.‏ ATA مبتنی بر فناوری IDE است‏.‏ 
در این بخش فهرستی از وسایل تشخیص‏داده‏شده و تشخیص‏داده‏نشده دیسکهای IDE نیز وجود دارد. وقتی بایوس به کار می‏افتد، حضور وسایل IDE نصب‏شده یا وصل‏شده را جستجو می‏کند. اگر حضور وسیله‏ای تشخیص داده شود، می‏توانید یک یا دو تنظیم را میزان کنید، اما اصلاح این تنظیمها روی کارآمدی دیسکرانهای IDE اثری نمی‏گذارد؛ کارآمدی دیسکران به وسیله برنامه‏های دستگاه‏ران (driver) دیسکران IDE و سیستم‏عامل شما کنترل می‏شود.‏ 

۳. پیکربندی فلاپی .(Floppy Configuration) اگر یک دیسکران فلاپی نصب کنید، ممکن است لازم باشد بعضی از گزینه‏های این بخش را تنظیم کنید. باید گزینه اندازه دیسکران به‏تازگی‏نصب‏شده خود، مثلاً یک دیسکران 2.88 مگابایتی 3.5 اینچی‏، را در اختیار داشته باشید. همچنین ممکن است قادر باشید که خصوصیت حفاظت در برابر نوشتن این دیسکران را فعال یا غیرفعال کنید.‏ 

۴. پیکربندی واقعه‏نگاری .(Event Log Configuration) سیستم شما ممکن است حاوی یک واقعه‏نگار DMI باشد.‏ DMI سرواژه عبارت Desktop Management Interface به معنی «رابط مدیریت میزکار» است‏.‏ DMI اصلاحات صورت‏گرفته بر روی یک سیستم‏، مانند نصب برنامه‏، را ردیابی می‏کند. این صفحه گزینه‏هایی برای فعال‏کردن و غیرفعال‏کردن واقعه‏نگار و همچنین تماشای محتویات فایل واقعه‏نگاری‏، پاک‏کردن آن‏، و علامت‏گذاری آن به عنوان خوانده‏شده در اختیار شما می‏گذارد.‏ 

۵. پیکربندی .(USB Configuration) USB درگاههای USB ارتباطات سریعی را با وسایل جانبی‏ای چون موشها فراهم می‏سازند. استاندارد USB در حال حاضر در دو نگارش فراهم شده است‏: USB 1.1 (با سرعت ۱۲ مگابیت در ثانیه‏) و USB 2.0 (که به Hi-Speed USB ) نیز مشهور است‏؛ با سرعت ۴۸۰ مگابیت در ثانیه‏). برای اطمینان‏یافتن از این که نگارش درست USB براساس دستگاه‏رانهای نصب‏شده شما فعال شده است به این بخش نگاه کنید. اگر بایوس شما پشتیبانی از USB را فراهم نکند، لازم است پیش از خرید یک وسیله USB، آن را ارتقا دهید.‏ 

6. تغذیه (power) : تنظیمهای مدیریت مصرف برق براساس استاندارد ACPI در اختیار شما قرار می‏گیرد.‏ ACPI سرواژه عبارت زیر است‏: 
Advanced Configuration andpower Interface 
تنظیمهای ACPI به شما امکان می‏دهند که مقدار برق اختصاصی برای هر وسیله جانبی را مشخص کنید. اگر مورد استفاده نباشد، کامپیوتر می‏تواند برای ذخیره منابع سیستمی یک وسیله را خاموش کند. همچنین می‏توانید تنظیم after power failure را فعال یا غیرفعال کنید، که مشخص‏کننده نحوه واکنش سیستم شما در زمان یک عیب برقی است‏.‏ همچون بعضی دیگر از تنظیمهای بایوس‏، تنظیمهای مدیریت مصرف برق به وسیله سیستم‏عامل شما بدون هیچ مسئله‏ای اداره می‏شود.‏ 

7. بوت .(boot) گزینه‏های شما در اینجا شامل تعدادی تنظیم مربوط به بوت سیستم است‏.‏ تازه‏کاران در اینجا می‏توانند ترتیب بوت سیستم را برحسب دیسکرانهای ثابت و خارج‏شدنی مشخص کنند. همچنین می‏توانید خصوصیت بوت ساکت را در اینجا تنظیم کنید. افزون بر این‏، می‏توانید هشدارها در مورد قطعات سیستم‏، مانند دیسکرانها، صفحه‏کلید، و موش را فعال یا غیرفعال کنید. چنانچه اینها فعال باشند، اگر کامپیوتر چنین وسیله‏ای را تشخیص ندهد یک بوق بلند تولید خواهد کرد.‏ 
Boot Sqence : اگر این انتخاب بر روی تنظیمات پیش فرض خود باشد در آن صورت Bios در ابتدا تلاش می کند که سیستم را از درایو A راه اندازی کند اگر موفق نشد سپس به سراغ درایو C می رود. شما می توانید ترتیب دیگری را برای تلاش Bios هنگام راه اندازی سیستم انتخاب کنید.

8. Viruse Warning : اگر این انتخاب بر روی خصوصیات Enabled تنظیم شود در آن صورت وقتی برنامه ای در تلاش برای نوشتن بر روی بخش راه انداز (Boot Sector) باشد کاربر پیغام را دریافت می کند.پس از دریافت پیغام هشدار می کند که باید یک برنامه ضد ویروس را اجرا کنید.تنظیم پیش فرض برای این انتخاب Disabled می باشد. توجه داشته باشید که فعال بودن این گزینه موجب می شود که پیغام هشدار را تنها وقتی در مرحله ی راه اندازی قرار دارید دریافت کنید نه وقتی که ویندوز در حال اجرا شدن است.توجه:در هنگام نصب یک سیستم عامل جدید باید این خصوصیت را غیر فعال کنید

9. CPU Internal Cache : این انتخاب فعال بودن حافظه پنهانی داخل CPU را نشان می دهد.بنابر این باید روی خصوصیت Enabled باشد.

10. Processor Number Featur : این انتخاب نیز می تواند روی گزینه Enabled و Disabled تنظیم شود.فعال بودن انتخاب مذکور به این معنا است که شماره سریال پردازشگر می تواند توسط نرم افزار مخصوصی خوانده شود.

11. Quick Power On Self Test : این انتخاب نیز می تواند روی گزینه Enabled و Disabled تنظیم شود.اگر انتخاب مذکور بر روی خصوصیت Disabled تنظیم شود در آن صورت زمان بیشتری صرف انجام عملیات Post (شمارش رم در اول بوت) خواهد شد.

12. Boot From Lan First : اگر این انتخاب فعال باشد در آن صورت Bios سعی می کند به جای راه اندازی شدن از طریق درایو دیسک سخت موجود بر روی آن سیستم،از طریق درایو سرویس دهنده شبکه محلی راه اندازی شود.البته این در صورتی است که کنترل کننده شبکه از این خصوصیت پشتیبانی کند.

13. Vga Boot From : اگر در سیستم شما دو کنترل کننده ی تصویری وجود داشته باشد با استفاده از این انتخاب می توانید کنترل کننده ای که سیستم باید انتخاب کند را معین کنید.

14. Boot Up NumLock Status : با انتخاب این گزینه شما می توانید تصمیم بگیرید که آیا کلید NumLock با روشن شدن سیستم فعال شود یا خیر؟ اگر می خواهید کلید NumLock با روشن شدن سیستم روشن گردد خصوصیت Boot NumLock را بر روی On تنظیم کنید در غیر این صورت می توانید خصوصیت Off را برای آن انتخاب کنید.

15. Security Option : برای این انتخاب می توانید از دو خصوصیت Setup یا System یکی را انتخاب کرد.اگر خصوصیت System را انتخاب کنید در آن صورت هم برای راه اندازی سیستم و هم برای اجرا شدن Setup باید کلمه عبور را وارد کنید.اما اگر خصوصیت Setup را انتخاب نمایید در آن صورت فقط برای اجرای برنامه Setup به کلمه عبور نیاز خواهید داشت.

16. Pci/Vga Palette Snoop : برای این انتخاب می توانید یکی از دو خصوصیت Disabled یا Enabled را تعیین کرد. تنظیمات این انتخاب هنگام استفاده از مونیتور به جای تلویزیون یا برای وقتی که اجرای CD باعث به هم ریختن تصویر مونیتور میشود مورد استفاده قرار می گیرد.اگر کارتهایی چون کارت TV در سیستم تان به کار رفته است در آن صورت این انتخاب را بر روی خصوصیت Enabled قرار دهید.

17. Assign IRQ For VGA : با استفاده از این انتخاب می توانید برای کنترل کننده VGA یک خط IRQ تعیین کنید.

18. Os Select For DRAM>64MB : برای این انتخاب می توانید یکی از دو خصوصیت Non-Os2 یا Os را انتخابی کرد.اگر سیستم شما بیش از 64 مگابایت حافظه دارد و سیستم عامل OS/2 را اجرا می کند در آن صورت این انتخاب را بر روی خصوصیت OS2 تنظیم کنید. اگر سیستم تان از سیستم عامل دیگری استفاده می کند در آن صورت انتخاب مذکور را بر روی خصوصیت Non-Os تنظیم نمایید.توجه:اگر حافظه سیستم شما کمتر از 64 مگابایت باشد در آن صورت Bios این انتخاب را نخواهد داشت.

19. HDD S.M.A.R.T. Capability : اگر این انتخاب را بر روی Enabled تنظیم کنید در آن صورت به Bios اجازه می دهید که از پروتکل SMART استفاده کند.پروتکل SMART وقتی که درایو دیسک سخت در حال خراب شدن استکاربر را از این موضوع مطلع می سازد.

20. SMART : یک فن آوری برای نمایش اطلاعات و پیش بینی عملکرد و قابلیت سیستم

21. Standard cmos features : با ورود به این قسمت میتوانید موارد مختلفی از جمله تاریخ وساعت سیستم را تنظیم کنید در زیر این تنظیمات میتوان هارد و سایر دستگاه های ذخیره سازی اطلاعات مانند cd-Rom و Cd- writer را تعریف و مشخص نمود . البته با توجه به جدید بودن مدل مادر بوردها در صورت عدم تنجام این کار ، دستگاه به صورت اتوماتیک ، عمل شناخت وتعریف هارد و درایو نوری را انجام میدهد . برای مشاهده تنظیمات این قسمت کافی است روی درایو ( هارد یا سی دی ) ، بعد از آن میتوانید مشخصات دقیق آن مانند ظرفیت هارد ، تعداد سیلندرها ، هد وسکتورها را مشاهده نمایید . در این قسمت چهار گزینه IDE Primary Master ، IDE Primary Slave ، IDE Secondary Master و IDE Secondary Slave می باشد . همان طور که میدانید روی مادر بورد دو کانکتور IDE وجود دارد که به هرکدام دو هاد یا درایو نوری را میتوان متصل کرد . یعنی چهار وسیله IDE که هرکدام از آنها به یکی از این چهار گزینه نسبت داده میشود . به عنوان مثال اگر یک هارد داشته باشیم و جامپر آن را روی Masterتنظیم و آن را به IDE۱ وصل کنیم ، در مقابل عبارت اول یعنی Primary Master ، مشخصات آن هارد نشان داده خواهد شد . با زدن کلید ENTER روی آن ، مشخصات کامل تری از آن خواهید دید . در ادامه این صفحه تنظیماتی درباره فلاپی درایو وجود دارد . 
گزینه Halt On در این صفحه به این معنی است که سیستم بعد از روشن شدن و در هنگام اجرای مراحل بوت در صورتی که به خطایی برخورد کرد متوقف شود . مثلا اگر کیبورد متصل نبود سیستم متوقف شده و کاربر را با دادن پیغامی آگاه می سازد . 

22. integrated Peripherals : این قسمت از تنظیمات بایوس شامل تنظیمات قطعات داخلی دستگاه که بر روی مادربورد به صورت Built-in قرار دارند میباشد . از جمله آنها پورتهای سریال و همچنین کارت های LAN ( در صورتی که کارت شبکه آنبورد باشد ) ، کارت صدا و USB میتوان نام برد . در نظر داشته باشید که فعال بودن پورت هایی که بدون استفاده هستند بسیاری از منابع سیستم را هدر میدهند و در نتیجه بهتر است غیر فعال باشند . 

چگونه با اطمینان خاطر از بایوس خارج شویم‏؟ 
بایوس شما احتمالاً حاوی یک صفحه خروج (Exit) است که یک روش مطمئن را برای ترک‏کردن لخت‏افزار فراهم می‏سازد. می‏توانید اصلاحات خود را در CMOS ذخیره کنید و از بایوس خارج شوید یا می‏توانید اصلاحات را نادیده بگیرید و از بایوس براساس همان تنظیمهای قبلی خارج شوید.‏ همچنین بایوس شما یک خصوصیت امنیتی توکار دیگر ممکن است داشته باشد.‏ اگر با زدن کلید ESC از بایوس خارج شوید، از شما پرسیده می‏شود که آیا می‏خواهید پیش از خروج‏، اصلاحات انجام‏گرفته دور انداخته شود یا نه‏. این یک روش مطمئن برای جلوگیری از نتایج تغییرات تصادفی است‏.‏ فکر نکنید چنین اشتباهی رخ نخواهد داد. نظر به این که کاوش در بایوس به جای کلیک‏کردنهای موش به کلیدزنی با صفحه‏کلید نیاز دارد، تنظیم تصادفی به آسانی رخ می‏دهد.‏ و همچنان که هشدار داده‏ایم‏، حتی یک تنظیم غلط در بایوس می‏تواند سیستم سالم شما را به یک سیستم معیوب تبدیل کند.‏ 

از کار انداختن رمز عبور BIOS
● استفاده از Jumper ها
بر روی تمام مادربردها یک Jumper است که از آن برای پاک کردن CMOS میتوانید استفاده کنید.کنار این jumper معمولا این عبارت دیده میشود Clr CMOS.
تنها کاری که شما میکنید این است که jumper را از پایه 1و2 درآورده و به پایه 3و4 نصب کنید و دوباره به حالت اول برگردانید. شما به همین سادگی میتوانید رمز عبور را پاک کنید.
● در آوردن باتری
میتوانید باتری دستگاهتان را که روی مادربرد است درآورده و دوباره جا بیاندازید در این حالت تمام اطلاعات CMOS به حالت پیش فرض برمیگردد. ولی توجه داشته باشید که جا انداختن باتری کمی مشکل است.
● عوض کردن آی سی ( Cheap CMOS )
اگر هیچ یک از روشهای بالا جواب نداد میتوانید آی سی CMOS را با یک آی سی از همان نوع عوض کنید یا از نوع برنامه ریزی کنید اینکار ابزار مخصوصی دارد و شرکتهای تعمیر کامپیوتر برای شما اینکار را خواهند کرد .
توجه: برای پیدا کردن آی سی CMOS میتوانید به دفترچه مادربرد خود مراجعه کنید.
در این روشها علاوه بر اینکه رمز عبور را پاک میکنید سایر اطلاعات نیز به حالت اولیه برمیگرد ولی نگران نباشید مشکلی نیست و شما میتوانید دوباره مشخصات کامپیوتر خود را در Setup وارد کنید.

انواع بوق بایوس ( BIOS BEEP)
این بوق ها در بین شرکت های سازنده به یک استاندارد مشخص نرسیده اند ، بنابراین هر نوع بایوس با بوق های خاص و متفاوتی از دیگد بایوس ها به هشدار کاربران می پردازد . در یک بایوس دو بوق کوتاه نشان از صحت کامل رایانه و در نوع دیگر ناشی از یک اشکال مهم است . بنابر این اولین نکته ای که کاربر موظف به دانستن آن است ، شناخت نوع بایوس و علایم هشدار دهنده آن است .به کسانی که از این اطلاعات نا آگاهند توصیه می شود که به جز آن بوق معمول که هر زمان رایانه را روشن می کنند می شنوند هر بوق دیگری را که جدید بود و ترتیب نامعلومی داشت و در هنگام روشن نمودن رایانه به گوش آن ها رسید جدی بگیرید .نوع بوق را به خاطر سپرده و رایانه را هر چه سریع تر خاموش کنند . زیرا گاهی هشدار برای گرمای بیش از اندازه CPU است که اگر در خاموش کردن رایانه تعلل شود ممکن است به سوختن CPU منجر شود . اما در خاموش کردن آنقدر دستپاچه عمل نکنید که با کشیدن دوشاخه از برق بع قطعات دیگر صدمه بزنید .با این تفاسیر شما هم به نتیجه می رسید که کمی در مورد بایوس خود و بوق هایآن تحقیق کنید تا در مواقع لزوم با آگاهی عمل کنید . اگر از بایوس خود اطلایی ندارید به 3 طریق می توانید از آن آگاه شوید . یکی آن که به راهنمای مادر برد خود رجوع کنید . راه دیگر آن است که به هنگام روشن نمود ن رایانه به نوشته های ظاهر شده دقت کنید مطمئنا نوع آن ذکر خواهد شد اگر درب جعبه ( کیس ) رایانه را باز کنید وبه چیپ ها و IC های روی مادر برد دقت کنید بر روی بایوس نام آن را نوشته است . بایوس های معروف عبارتند از ، Award ، AMI ، phoenix ، ibm ، Compaq و ...انواع بوق های این بایوس ها بسیارند که من در اینجا به برخی از آن ها در دوع نوع از موارد فوق اشاره خواهیم کرد . 
Award BIOS: در این نوع بوق ها نامحدود نشانه وجود خطا در حافظه اصلی است یا علت آن خرابی RAM است و یا عدم وجود آن . یک بوق بلند و دو بوق کوتاه بیانگر و جود اشکال در کارت گرافیک است . ممکن است ناشی از خرابی یا نصب نادرست سخت افزاری باشد در ضمن باید در این مواقع اتصال درست کابل ویدئو یی به نمایشگر نیز بررسی شود . یک بوق بلند و سه بوق کوتاه نیز بیانگر عدم وجود کارت گرافیک یا وجود اشکال در حافظه کارت گرافیک است . بوق های مکرر و فرکانس های پایین و بالا از وجود اشکال در CPU که یا درست جاگذاری نشده است یا و یا کاملا خراب است . بوق های متمادی و یکنواخت با فرکانس بالا در حین کار با رایانه نیز بیانگر گرمای بیش از حد مجاز CPU است که در صورت عدم اعتنا به ممکن است باعث سوختن آن شود. بایوس های کنونی Award بوق های دیگری ندارد و تمامی آنها به شرح فوق بود .
AMI BIOS: در این نوع بایوس یک یا دو یا سه بوق کوتا بیانگر اشکالات متفاوت حافظه اصلی است و یک بوق بلند به همراه3بوق کوتا بیانگر توقف آزمایش حافظه به علت وجود خطا در آن است . اما توجه کنید که یک بوق بلند نشانه سالم بودن تمام قطعات و انجام تمامی آزمون ها است.